Data wydarzenia: 27 czerwca 1972r.
Producent: Atari

Ocena użytkowników: 5 / 5

 
Powstanie firmy Atari

50 lat temu, 27 czerwca 1972 roku w słonecznym Sunnyvale w stanie Kalifornia powstała firma, która zdefiniowała pojęcie elektronicznej rozrywki. Atari Inc. złożone przez Nolana Bushnella i Teda Dabney, stało się pionierem gier zręcznościowych (arcade), a także liczącym się producentem domowych konsol do gier oraz komputerów osobistych.

Geneza samej nazwy Atari jest ciekawa, ponieważ firma obu panów początkowo nazywała się Syzygy Co. "Entertainment Electronics Development" (jej logo zawierało elementy chińskiej gry "Go") i założona została w 1971r., a pod jej szyldem zaprojektowała pierwszą w historii grę arcade Computer Space dla firmy Nutting Associates. Kiedy jednak panowie zorientowali się, że istnieje już firma o tej samej nazwie, musieli szybko wymyślić nową! Tym sposobem padło na Atari, wywodzące się z japońskiego "ataru" znaczącego "trafić w punkt" oraz mniej więcej odpowiednika słowa "Szach" w klasycznej chińskiej grze strategicznej Go, uwielbianej przez samego Bushnell'a i będącej inspiracją dla logotypu firmy Syzygy.

Z kolei logotyp Atari zwany nieformalnie "Fuji", wedle samego twórcy George'a Oppermana to nawiązanie do stylizowanej litery A, w której pionowy pas reprezentuje pionowy podział planszy gry Pong, podczas gdy skrajne pasy reprezentują odkształcenie powstałe po odbiciu piłeczki. Oficjalna wersja jest jednak taka, że logotyp nie ma żadnej głębszej filozofii i nawiązań - został po prostu wybrany ze sterty przedstawionych szkiców. Znane do tej pory logo Atari zagościło po raz pierwszy w materiałach promocyjnych gry Space Race wydanej na automaty arcade 16 lipca 1973r., będącej równocześnie drugą po Pong grą firmy Atari.

Pong vs. Magnavox Odyssey

Wkrótce po założeniu firmy Atari, Bushnell będący pod wpływem prezentacji konsoli Magnavox Odyssey, zlecił nowo zatrudnionemu inżynierowi Al'owi Alcornowi budowę automatu do gier z grą odzwierciedlającą zasady Table Tennis konsoli Odyssey.

Syzygy Co. Entertainment Electronics Development

Jak można się domyślić chodziło o grę Pong, która wydana została 29 listopada 1972r., a już w 1974r. stała się tematem procesu sądowego związanego z naruszeniem praw autorskich i patentowych dotyczących wynalazku Ralpha Baer'a, twórcy konsoli Odyssey. Dowodami w sprawie były zeznania świadków oraz lista gości, która dowodziła, że Bushnell był obecny na prezentacji oraz zagrywał się w partię Table Tennis na konsoli Odyssey. Bushnell nie zaprzeczył, dodając że "nie była wg. niego zbyt pomysłowa".

Konsekwencją ugody z firmą Magnavox była przesunięta premiera jednej z kluczowych dla historii rozrywki, konsoli Atari VCS. W zgodzie z ugodą Atari miało również przez rok informować Magnavox o planach swoich publicznych prezentacji produktów. Atari nie chcąc zdradzać swoich planów i produktów, wydało konsolę VCS - Video Computer System, kilka miesięcy później niż planowało. Dodatkowo tuż przed premierą VCS w 1976r. Nolan Bushnell sprzedał Atari firmie Warner Communications za kwotę 28 milionów dolarów, która miała pomóc w starcie nowej domowej konsoli Atari.

Atari VCS - pierwsza domowa konsola do gier firmy Atari

Konsola Atari Video Computer System, została ostatecznie wydana we wrześniu 1977r. w cenie 199 dolarów (11 września była dostępna w niewielkiej ilości, wyłącznie u sprzedawców w rejonie Sunnyvale w Kalifornii - w okolicy siedziby firmy Atari. 9 października 1977r. jest również podawany jako data pojawienia się konsoli na rynku.) Ta 8-bitowa konsola do gier drugiej generacji, bazowała na nieco ponad 1MHz procesorze MOS 6507, dysponowała 128 bajtami RAM (dla porównania jedna wiadomość SMS przenosi do 140 bajtów danych!) i jako jedna z pierwszych posiadała slot dla wymiennych kartridży do gier, opartych na programowalnym układzie scalonym o pojemności od 2 do nawet 32kB. Ograniczenie procesora MOS 6507 do adresowania maksymalnie 4kB pamięci, zostało w ominięte przez przełączanie między wieloma 4kB bankami pamięci i tzw. "bank switching", bardzo popularną ówcześnie technikę.

Powodem dla powstania tej jednej z ważniejszych w historii konsol, były wysokie koszty produkcji automatów do gier, ich słaby zasięg, oraz krótki czas życia (gry szybko ewoluowały). Wymienne kartridże z grami, możliwość podłączenia do dowolnego odbiornika telewizyjnego były strzałem w dziesiątkę. Szacuje się, że do początku lat 90-tych powstało blisko 30 milionów sztuk konsol Atari VCS (przemianowanych później na Atari 2600 i Junior) oraz jej klonów. Same gry - często wątpliwej jakości - powstawały na konsolę w lawinowym tempie powodując w 1983r. tzw. "zapaść rynku gier wideo". Recesja wynikała z chęci powtórzenia sukcesu firmy Atari oraz jej konsoli przez innych producentów w tym m.in. Intellivision, Coleco, Mattel. Spowodowało to masowe nasycenie amerykańskiego rynku nowymi konsolami jak i niskiej jakości grami. To w rezultacie odwróciło klientów od konsol w kierunku komputerów osobistych, w tym m.in. uniwersalnego Commodore 64 wydanego rok wcześniej w sierpniu 1982 r.

Atari "VCS2" - droga do pierwszych 8-bitowych komputerów osobistych Atari

W międzyczasie, tuż po premierze konsoli VCS w 1977r. dział rozwoju produktów Atari rozpoczął pracę nad jej następcą.

W rezultacie tych prac oraz boom'u na komputery osobiste zamiast następcy konsoli VCS, w 1979 roku firma wydała serię komputerów Atari 400/800 - ówcześnie najnowocześniejszych komputerów dostępnych na rynku, wyposażonych nie tylko w mikroprocesor, lecz również komplet układów towarzyszących, w tym m.in. CTIA oraz ANTIC odpowiedzialnych za przetwarzanie grafiki, a zaprojektowanych przez legendarnego Jay'a Minera (odpowiedzialnego za układ graficzny Atari VCS jak również po odejściu z Atari za powstanie komputera Amiga 1000 - "Lorraine"). To co wyróżniało komputery Atari 400/800 od konsoli Atari VCS to wprowadzenie obsługi wielu trybów graficznych w tym obsługi grafiki rastrowej (bitmapowej) oraz znaków. Początkowo branża nie traktowała jednak poważnie nowych komputerów osobistych Atari, jako firmy związanej ściśle z elektroniczną rozrywką i grami.

Kłopoty firmy Atari

Duża konkurencja na rynku komputerów osobistych na przełomie dekad lat 70 i 80-tych spowodowała spadek przychodów firmy Atari i konieczności szukania rozwiązania w kolejnym projekcie komputera, w tym obniżenia kosztów jego produkcji.

Tym sposobem zrodził się projekt komputera Atari 1200XL wydanego w marcu 1983r., który zupełnie nie spełnił pokładanych oczekiwań - był nowoczesny lecz absurdalnie drogi oraz niepozbawiony wad.

Sprzedaż 1200XL była mizerna, a dodatkowa postępująca "wojna cenowa" na rynku komputerów zapoczątkowana w 1981r przez firmę Texas Instruments wprowadzającą swój komputer osobisty TI-99/4A, konkurujący z modelem VIC-20 firmy Commodore, doprowadziła to zaciętej walki cenowej między producentami. W rezultacie w połowie 1983r. firma Atari wydała unowocześnione komputery Atari 600XL i 800XL, zastępując wysłużone modele 400 i 800, a nawet nieudany model 1200XL. Komputer Atari 800XL stał się hitem i najlepiej sprzedającym się 8-bitowym komputerem osobistym firmy Atari, który jednak nie uratował sytuacji finansowej firmy, tracącej od 1983r. miliony dolarów dziennie.

W swoim najgorszym okresie odnosząca wielomilionowe straty firma Atari Inc., chwyciła się desperackiego kroku dokonując masowego zniszczenia i pochówku... kilkuset tysięcy kartridży z grami, konsol i akcesoriów... Bezprecedensowa akcja została wykryta przez lokalną społeczność miasta Alamogordo w stanie Nowy Meksyk już 27 września 1983r., kiedy na lokalne wysypisko śmieci wjechało wedle relacji od 10 do 20 załadowanych po brzegi ciężarówek z produktami firmy Atari. Wedle świadków i późniejszej akcji wydobywczej na wysypisku Alamogordo spoczęły m.in. konsole Atari 2600 oraz setki tysięcy niesprzedanych kartridży gier "E.T." (najgorsza gra w historii), "Pac-Man" (prawdopodobnie najgorsza wersja Pac-Man'a w historii), "Ms. Pac-Man"... Akcja zakończyła się 29 września 1983r. zalaniem miejsca składowania, warstwą betonu konstrukcyjnego.

Jack Tramiel przejmuje Atari

Nadszarpnięta krachem pozycja firmy Atari, wielomilionowe straty finansowe, oraz nieoczekiwane odejście z Commodore jednego z najbardziej wpływowych ludzi w branży, samego Jacka Tramiela, doprowadziło do wykupienia przez niego od korporacji Warner Communications, części firmy Atari odpowiedzialnej za produkty konsumenckie w tym działy komputerów osobistych oraz konsol.

Tym sposobem 3 lipca 1984r. Jack Tramiel jako Tramel Technology, Ltd. przejął podupadający dział elektroniki konsumenckiej Atari Inc. od Warner Communications i przemianował go na Atari Corporation, od razu rozpoczynając pracę nad komputerem nowej generacji, otwierając nowy rozdział marki Atari.

Już w niecały rok później 5 stycznia 1985 roku, w Las Vegas, podczas trwających dwa dni targów CES, Jack Tramiel zaprezentował światu odświeżoną gamę 8-bitowych komputerów w postaci modeli Atari XE oraz nowe komputery serii Atari ST. Chociaż Atari 65XE z procesorem MOS6502C oraz 64 kB pamięci RAM, było refreshem popularnego Atari 800XL, to nowy design był jego niewątpliwą zaletą! Sam lifting mógł być jednak niewystarczający, aby je sprzedać, dlatego pokazano coś więcej. Atari 64XEM będący Atari 65XE z wbudowanym ośmiogłosowym syntezatorem AMY, Atari 65XEP czyli "portable - przenośne" Atari 65XE z wbudowanym monitorem oraz stacją dyskietek 3.5" oraz Atari 130XE, czyli Atari 65XE z 128 kB pamięci RAM.

"Małe Atari" 65XE/M/P były jedynie przystawką do tego co Atari miało jeszcze do pokazania, a była to nowa rodzina 16-bitowa rodzina komputerów Atari ST, która miała zbawić tonącą firmę.

Atari zaprezentowało więc model Atari 130ST wyposażony w 8MHz mikroprocesor Motorola 68000, 128 kB pamięci RAM, 192 kB pamięci ROM zawierającej system operacyjny TOS (od The Operating System lub Tramiel Operating System) opartym na systemie GEM firmy Digital Research, posiadając obsługę szalonej w swoim czasie rozdzielczości 640x400 (mono) lub 320x200 w 16 kolorach z palety 512, 32 kB pamięci screen RAM, interfejs MIDI i mysz w cenie szacowanej na 399$. Wyższym modelem było Atari 260ST wyposażone w 256kB RAM oraz Atari 520ST posiadające aż 512 kB RAM w cenie 599$, które stało się jednocześnie hitem, skutecznie konkurując z komputerami Apple Macintosh (tzw. "Jackintosh"), pokazując, że w biznesie nie miał ówcześnie sobie równych.

C.D.N.

Ciekawostki
Eksponaty Atari dostępne w kolekcji Milanowskiego Muzeum Gier i Komputerów - chronologicznie
  • Atari VCS a'ka "Light Sixer"
  • Atari 800XL
  • Atari 65XE
  • Atari 130XE
  • Atari 520ST
  • Atari 2600jr
  • Atari 1040ST
  • Atari 65XEGS (wkrótce)
  • Atari 1040STE (4MB)
  • Dokumentacje, oprogramowanie i akcesoria towarzyszące w tym m.in. myszki, magnetofony XC12, stacje dyskietek (Atari 1050, TOMS 720, LDW Super 2000, California Access CA-2001), monitory Atari SC1224, SM124.
Pozostałe artykuły

Premiera Sony PSX

Premiera: 13 grudnia 2003
Producent: Sony

13 grudnia 2003 roku w Japonii miała miejsce premiera wyjątkowego urządzenia - Sony PSX. W swojej postaci PSX było połączeniem konsoli PlayStation 2 (ze wsteczną kompatybilnością z grami oraz akcesoriami oryginalnego PlayStation), z cyfrową nagrywarką HDD oraz odtwarzaczem DVD.

Czytaj więcej...
 

Prezentacja komputera osobistego Atari 1200XL

Premiera: 13 grudnia 1982
Producent: Atari

13 grudnia 1982 roku w Nowym Jorku odbyła się konferencja prasowa Atari Inc., podczas której zaprezentowano komputer Atari 1200XL, wyposażony w 64kB pamięci oraz m.in. obsługę aż 256 kolorów (16 kolorów w 16 odcieniach).

Czytaj więcej...
 

Premiera konsoli Sega Saturn

Premiera: 22 listopada 1994
Producent: Sega

22 listopada 1994 roku, na półki sklepowe w Japonii trafił Saturn - nowej generacji 32-bitowa konsola firmy Sega.

Czytaj więcej...
 

Premiera konsoli Nintendo Wii

Premiera: 19 listopada 2006
Producent: Nintendo

19 listopada 2006 roku, konsola siódmej generacji Nintendo Wii pojawiła się na półkach sklepowych w Stanach Zjednoczonych, a dokładniej w sklepie ToysRus na nowojorskim Times Square (fot.)

Czytaj więcej...
 

Komentarze do artykułu